μετέωρη στα μετέωρα

Έχει περάσει λίγος καιρός από το ταξίδι στα Μετέωρα κι ακόμα, κάθε φορά που τα φέρνω στο μυαλό μου, δέχομαι τον ίδιο καταιγισμό συναισθημάτων, σαν κι αυτόν που είχα στην τελευταία μου επίσκεψη.

Δέος για τη φύση. Σεβασμός για τον άνθρωπο. Έκπληξη για το ποιο “μαγικό χέρι” σχημάτισε αυτό το δάσος από θεόρατους βράχους (πάνω από 800!) και να το έριξε ανάμεσα στον Κόζιακα και τα Αντιχάσια. Θαυμασμό για τους πρώτους ασκητές που εγκαταστάθηκαν στις σπηλιές των τον 10^ο αιώνα, για να χτίσουν δεξιοτεχνικά τα επιβλητικά μοναστήρια τους, τέσσερις αιώνες αργότερα.

Οι επιβλητικοί, γιγαντιαίοι βράχοι των Μετεώρων – που οφείλουν το σχηματισμό τους σε ένα γεωλογικό φαινόμενο διάβρωσης – προκαλούσαν ανέκαθεν το δέος και για τις συνθήκες αλλά και, κυρίως, τις μεθόδους ανάβασης που χρησιμοποιούντο. Αυτά τα συναισθήματα, παραμένουν ενεργά για κάθε επισκέπτη, ακόμα και σήμερα.

Στην αρχαιότητα, οι κάτοικοι της περιοχής κατέφευγαν στους δύσβατους βράχους για να προστατευτούν από τις επιθέσεις των διάφορων ληστών και επιδρομέων της εποχής. Αλλά και οι πρώτοι ασκητές που κατέφτασαν τον 9ο αιώνα χρειάζονταν να αναρριχηθούν για να φτάσουν στις σπηλιές–σκήτες.

Αργότερα, η ανάβαση γινόταν με σκαλωσιές στηριγμένες σε δοκάρια σφηνωμένα μέσα στους βράχους, με δίχτυ, και στη συνέχεια με ανεμόσκαλες, ενώ ακόμα και σήμερα υπάρχουν οι μεταλλικοί κλωβοί που χρησιμοποιούνται για να ανεβαίνουν οι προμήθειες των καλόγερων. Ευτυχώς, οι προσκυνητές-επισκέπτες χρησιμοποιούν τις σκάλες που λαξεύτηκαν στα βράχια μόλις την δεκαετία του 1920, εξασφαλίζοντας έτσι μία άνετη και ασφαλή ανάβαση στα μοναστήρια.

Όπως και να χει, είτε για βιοποριστικούς λόγους, είτε από εξερευνητικό ένστικτο, τα στοιχεία δείχνουν ότι από παλιά ντόπιοι, βοσκοί και κυνηγοί, επιχειρούσαν αναβάσεις στους ψαμμιτικούς κροκαλοπαγείς βράχους των Μετεώρων.

Στην παρέα των παραπάνω, το κοντινό 1975, προστέθηκαν οι κορυφαίοι ορειβάτες Χάσσε και Στούτε που βρήκαν στα Μετέωρα ένα παγκόσμιας κλάσης αναρριχητικό πεδίο, ανοίγοντας πάνω από 100 πύργους πεδίου και 700 αναρριχητικές διαδρομές, επιχειρώντας να δώσουν στην ελληνική ορειβασία -που τότε ακόμα ήταν στα σπάργανα- μια άλλη ώθηση… προς τον ουρανό.

Αν σου φαίνεται δηκτικό το παραπάνω σχόλιο είναι… γιατί είναι. Καθώς οι μοναχοί δεν ήθελαν επ’ ουδενί να διαταραχθεί η ιερότητα του χώρου (και η ησυχία τους ενδεχομένως) και έτσι μέχρι και σήμερα προβάλλουν σθεναρή αντίσταση απέναντι σε πάσης φύσεως δραστηριότητες – οι οποίες ειρρήσθω εν παρόδω θα ενίσχυαν οικονομικά την τοπική κοινωνία. Μάλιστα, ανάμεσα στις δραστηριότητες που σαμπόταραν οι μοναχοί, ήταν τα γυρίσματα της ταινίας του Τζέημς Μποντ “Για τα μάτια σου μόνο”, που – γυρίστηκε τελικά – το 1980, με πρωταγωνιστή τον Ρότζερ Μουρ.

Συγκεκριμένα, στα βράχια έπρεπε να γυριστεί μια σκηνή αναρρίχησης του Μποντ. Οι μοναχοί όμως, που ήταν κάθετα αντίθετοι, για να αποτρέψουν την κινηματογράφηση, κάλυψαν με μουσαμάδες και σεντόνια τα μοναστήρια, χαλώντας έτσι το σκηνικό. Και δεν σταμάτησαν εκεί, αλλά οδήγησαν στην υπόθεση στη δικαιοσύνη, η οποία όμως – για κακή τους τύχη – αποφάνθηκε ότι οι καλόγεροι είχαν λόγο, μόνο για το εσωτερικό των μοναστηριών. Τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν με επιτυχία και η σκηνή στα Μετέωρα είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές, αφού κρατά την αγωνία στο κατακόρυφο.

Η “μοναστική πολιτεία” των Μετεώρων είχε παλαιότερα 24 μονές. Σήμερα λειτουργούν μόνο έξι, ενώ τα υπόλοιπα 15 είναι ακατοίκητα και ερειπωμένα. Οι Ιερές Μονές της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, και του Βαρλαάμ είναι αντρικές ενώ η Ιερά Μονή Ρουσάνου και Αγίου Στεφάνου γυναικείες.

Όπως μπορείς να φανταστείς, τα μοναστήρια είναι φιλοτεχνημένα με τοιχογραφίες, με πλούσιο χρωματισμό -άλλοτε ζωηρό και άλλοτε απαλό – και με μια χαρακτηριστική εκφραστικότητα και φυσικότητα στις εκφράσεις και τις κινήσεις των αγίων. Αρκετές τοιχογραφίες έχουν υποστεί σοβαρότατες ζημιές από επιδρομές βανδάλων ενώ άλλες έχουν πια φθαρεί από το πέρασμα του χρόνου.

Δεν παύει όμως να σώζονται στα Μετέωρα ανεκτίμητοι θησαυροί, κειμήλια και έργα μικροτεχνίας, αρχιερατικοί ράβδοι, χρυσοποίκιλτα άμφια, χειρόγραφα και Ευαγγέλια. Από ιστορικής πλευράς μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πάνω από χίλιοι χειρόγραφοι κώδικες, καθώς και οι σειρές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εγγράφων που σώζονται και φυλάσσονται στα αρχειοφυλάκια των μοναστηριών. Για όλα αυτά, τα Μετέωρα έχουν χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μια τελευταία πληροφορία που χρειάζεται να ξέρεις είναι ότι οι επισκέψιμες μονές διατηρούν διαφορετικά ωράρια λειτουργίας και οι μεγαλύτερες μονές δέχονται καθημερινά δεκάδες επισκέπτες που καταφτάνουν με πούλμαν. Αν λοιπόν σκοπεύεις να αφιερώσεις μία ημέρα για τα μοναστήρια, φρόντισε από νωρίς να δεις τα ωράρια επισκέψεων και να υπολογίσεις τις σχετικές ουρές και αργοπορίες.

Τι λες; Μήπως ήρθε η ώρα να οργανώσεις ένα ταξίδι στα μυστηριακά Μετέωρα;